لباس محلی مردان و زنان گیلان، زیبایی و جاذبه های منحصر به فردی دارد که امروزه به یکی از مهمترین جاذبه های فرهنگی و گردشگری این خطه سرسبز تبدیل شده است.

رنگ‌هاي شاد، طبیعی و نقش های متنوع به كار رفته در این لباس‌ها علاوه بر زيبایی ظاهری، به علت همگرایی با طبیعت بکر و دیدنی این سرزمین، نوعی آرامش روحي و رواني را نیز براي بیننده به همراه می آورد.

به گفته كارشناسان میراث فرهنگی و صنایع دستی گیلان، لباس محلی این استان، بيـش‎ از 4 هزار سال‎ قدمت دارد و سابقه ی تاريخی آن به اشيای كشف شده در چراغعلی تپه رستم آباد- تپه مارليک- برمی گردد.

سازگاری لباس‌هاي محلي گیلان با طبیعت ونوع زندگی، تنوع این لباس ها و هم چنین انطباق آن باارزش های معنوی از جمله عوامل پایدار ماندن لباس های محلی گیلان در فرهنگ و پوشش مردم این خطه از ایران است.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان در گفتگو با خبرنگار ما با اشاره به اینکه گیلان جزو معدود استان هایی است که در آن هنوزاز لباس محلی استفاده می شود گفت: بسیاری ازافراد  مسن در تالش، عمارلوی رودبار، قاسم آباد رودسر، دیلمان سیاهکل، املش و روستاهایی که در ارتفاعات این استان قرار دارند در تمام سال به این نوع پوشش پایبند هستند.

امید عزیزی افزود: اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان درسالهای اخیر برای معرفی لباس های محلی گیلان و ایجاد رغبت ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﻪ ﭘﻮﺷﯿﺪن اﯾن گونه ﻟﺒﺎس ﻫﺎ، برنامه های مختلفی از جمله آیین های بومی محلی و جشنواره های برداشت محصولات کشاورزی مانند انار چینی، چای، توت فرنگی، گل محمدی، ،گل گاوزبان و جشن خرمن، گلاب گیری، سوسن چلچراغ و مراسم آئینی چون علم واچینی و نوروزبل برگزار کرده است که در هریک از آنها گردانندگان مراسم، با پوشیدن لباس محلی، سعی در معرفی این لباس به مسافران و گردشگران را نیز داشتند.

و اما یک كارشناس لباس محلي گيلان در گفت و گو با خبرنگار واحد مرکزی خبر با بیان اینکه لباس های محلی هر ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻫﻮﻳﺖ و اﺻﺎﻟﺖ ﺑﻮﻣﯽ ﻣﺮدم آن دیار است گفت: لباسهای محلی زنان گیلان بر اساس سه منطقه شرق، غرب و مرکز دسته بندی می شود که لباس زنان شرق گیلان به لباس" قاسم آبادی "، لباس زن غرب گیلان "تالشی " و لباس بخش مرکزی گیلان با عنوان "رسوخی " معروف است.

سيده زهرا همتی سراوانی، لچک، روسری، سربند، پيراهن، جليقه، کت، دامن، شليته، شلوار و چادرشب را ازبخشهای اصلی لباس محلی زنان گيلان برشمرد وافزود:مردان گیلانی نیز اغلب از بلوز روشن، جليقه همراه با شلوار گشاد، شال كمر و كلاه نمدی استفاده می كردند.

محمد بشرا ازگیلان پژوهان ومردم شناسان گیلانی نیز درگفتگو با خبرنگارواحد مرکزی خبر با تاکید براین که نوع پوشش زنان و مردان گیلانی در ارتفاعات، جلگه و مناطق ساحلی و با توجه به فصول گرم و سرد سال متفاوت بوده است گفت: مردم گیلان از گوناگونی  رنگ های طبیعت بکر این استان الهام گرفته وآنها را متناسب با آب و هوا و شرایط زندگی خود تهیه می کردند.

این استاد ادبیات گیلکی که تاکنون 12 اثراز وی با موضوعات گوناگون فرهنگ گیلان چاپ شده است در خصوص کاربرد لباس های محلی گیلان می گوید:مردم این دیار بر اساس نوع فعالیت و شرکت در مراسم، لباس های مختلفی می پوشیدند.

وی با بیان اینکه در طراحی لباس های محلی گیلان به سلامتی افراد نیز توجه می شده گفت: کمرشال و جوراب مردان و چادر شب زنان در گرم نگه داشتن و بالا بردن مقاومت عضلات در مقابل کارهای سخت و حفظ سلامت کمر و پیشگیری از بروز دردهای استخوانی موثر بوده است.

این گیلان شناس می گوید:علاوه بر این، کمر شال مردان و چادر شب زنان وسیله ای برای حمل هیزم، علوفه و برخی از محصولات کشاورزی از جمله چای و شالی بوده است.

محمد بشرا با اشاره به اینکه لباس های محلی گیلان تعریف و نماد خاصی نیز دارند گفت: برای مثال دختران مجرد و دم بخت که در آستانه ی ازدواج بودند از شلیته های سفید حاشیه دار استفاده می کردند و دیگر زنان، به ترتیب سن و سال، شلیته های گلدار می پوشیدند که هنوزبرخی از زنان گیلانی به پوشاک سنتی و محلی خود پایبند هستند و از آن در جشن ها و مجالس عروسی استفاده می کنند.

این گیلان پژوه در خصوص ارزش های معنوی لباس های محلی گیلان نیز گفت:پوشش محلی زنان گیلان که از پیش از اسلام کاربرد داشته است نوعی پوشش همراه با حجاب بوده که پس از ورود اسلام به این خطه نیز برای کاملتر شدن حجاب چیزی به آن افزوده نشده است و زنان گیلانی با همان پوشش، در فعالیت های اجتماعی شرکت کرده اند.

اگر چه امروزه برخی از هنرمندان و تولیدکنندگان، لباسهای محلی را با پارچه های موجود در بازار تهیه و به بازارعرضه می کنند اما به نظر می رسد شرط تداوم حیات این هنر و میراث اصیل ایرانی در ابتکار عمل، خلاقیت و تولید محصولاتی است که بتواند در زندگی مردم کاربرد داشته باشد.

کارشناسان میراث فرهنگی معتقدند با تدوین برنامه ای جامع و هدفمند برای حفظ، حراست، توسعه و گسترش این رشته هنری که از صنایع اصیل بومی و سنتی گیلان است می توان هنرمندان لباس محلی به ویژه پیشکسوتان این کاررا شناسایی و حمایت کرد تا پوشش این سرزمین که در فهرست ميراث معنوي كشور ثبت شده است ماندگار باقی بماند.

و اما معاون صنایع دستی اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان نیز در گفت و گو با خبرنگار واحد مرکزی خبر با اشاره به سياست‌هاي حمايتي سازمان متبوعه اش برای حفظ و ماندگاری این رشته هنری گفت: گیلان90 نوع صنایع دستی دارد که از نظر تنوع، حدود 70 درصد تنوع صنایع دستی کشور را شامل می شود که پوشاک محلی این استان، یکی از 5 رشته صنایع دستی گیلان است که در سالهای 89 و 90،در فهرست ملی میراث معنوی کشور به ثبت رسیده است.

نادر ذاكری با بیان این که ثبت مالكیت معنوی موجب جلوگیری از كپی برداری وهمچنین باعث ارتقای كیفیت تولیدات صنایع دستی از جمله لباسهای محلی گیلان با ویژگی های منحصر به فردش می شود می گوید:اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان از امسال علاوه بر ساماندهی  تولیدکنندگان این دست صنایع در قالب مشاغل خانگی و فراهم کردن بازار فروش داخلی قصد دارد بسترهای لازم را نیز برای صادرات آنها فراهم کند.

به گفته ی نادر ذاکری فرانسه، ایتالیا و کشورهای حاشیه ی خلیج فارس متقاضیان لباس های محلی گیلان هستند.

وی صدورهزار و 243 فقره کارت شناسایی مشاغل خانگی، بیمه کردن 44 هنرمند لباس محلی و ارائه 12میلیارد و 279میلیون ریال تسهیلات به 368 هنرمند لباس محلی و چادرشب بافی استان در سال گذشته را ازدیگر اقدامات اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان برشمرد.

معاون صنایع دستی اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان ضمن اشاره به شرکت هنرمندان و دوزندگان لباس های محلی در تمام نمایشگاه های استانی و کشوری و هم چنین همایش های فرهنگی که به طورمیانگین هر سال دست کم 20 بار برگزار می شود گفت: طرحهای حمایتی برای صیانت از مالكیت فكری صاحبان هنرهای سنتی و صنایع دستی استان از جمله، لباس های محلی  گیلان نیزدر دست تهیه است.

کوتاه سخن اینکه:

داشته های فرهنگی و تاریخی هر ملتی، پشتوانه عظیم و سند افتخار و سربلندی مردمان آن مرزو بوم است که نسلهای بعد با تکیه بر آن می توانند دربرابر هجوم فرهنگ بیگانه، مقاومت و ایستادگی کنند.

پوشش و لباس هر جامعه به عنوان بارزترین نشانه فرهنگی  و نماد ملی آنهاست که متناسب با ارزش ها و بینش های مردم شکل می گیرد. بنابراین لازم است برای حفظ لباس محلی گیلان و ماندگاری آن  تلاش بيشتری از سوی  هنرمندان، صنعتگران، مسوولان فرهنگی، مراکز آموزشی و رسانه ها صورت بگيرد.